Meslek Hastalıkları tanısı konulabilmesi için hastalığın “meslek hastalıkları listesi”nde olması gerektiğini bu yazımızda söylemiştik. Çünkü yapılan işle nedensellik bağının kurulması gerekir. İşyeri hekiminin saha tecrübesi, meslek hastalıklarını sadece semptomlar üzerinden değil; nedensellik bağı kurarak değerlendirme becerisiyle anlam kazanır. Çünkü bir hastalığın “meslek hastalığı” sayılabilmesi için yalnızca tıbbi bulgular yetmez — çalışma koşulları ile hastalık arasında açık ve güçlü bir ilişki kurulmalıdır.
İşte bu nedenle meslek hastalıklarının sınıflandırılması, tanı sürecinde adeta bir pusula gibidir. Şimdi hep birlikte mevzuata uygun sınıflamaya ve en sık karşılaştığımız örneklere göz atalım.
Türkiye’de Meslek Hastalıkları 5 Ana Gruba Ayrılır
Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü’ne göre meslek hastalıkları şu şekilde sınıflandırılır:
| Grup | Açıklama |
|---|---|
| A Grubu | Kimyasal maddelerle oluşan hastalıklar |
| B Grubu | Cilt hastalıkları |
| C Grubu | Solunum sistemi hastalıkları (pnömokonyozlar dahil) |
| D Grubu | Mesleki bulaşıcı hastalıklar |
| E Grubu | Fiziksel etkenlerle oluşan hastalıklar |
Ayrıca meslek hastalıkları incelemeleri ve sınıflandırılmasında, etkenin vücuda giriş yolu (deri, solunum ve sindirim), hastalığın görünümü ve gidişatı (akut ve kronik) ve hastalığın etkilediği bölge (lokal ve sistemik)
gibi faktörler dikkate alınarak da sınıflandırma yapılabilir.
📌 A Grubu – Kimyasal Maddelerle Oluşan Hastalıklar
Kimyasal maruziyet sonucu gelişen hastalıkları içerir. Çoğu kanserojen, toksik veya tahriş edici maddelere bağlıdır.
Örnekler:
- Benzene maruziyet ➤ Lösemi
- Asbest maruziyeti ➤ Mezotelyoma
- Trikloretilen ➤ Karaciğer toksisitesi
Riskli sektörler: Plastik ve boya sanayi, kuru temizleme, metal kaplama, petrokimya tesisleri
🧴 B Grubu – Mesleki Cilt Hastalıkları
En sık karşılaşılan meslek hastalıkları arasında yer alır. Cilt, hem kimyasal hem fiziksel hem de biyolojik faktörlere açıktır.
Örnekler:
- İrritan kontakt dermatit ➤ Temizlik görevlileri, sağlık personeli
- Alerjik kontakt dermatit ➤ Kuaförler (saç boyası, perma solüsyonu)
- Deri kanseri ➤ Asfalt, katran, radyasyon maruziyeti
Riskli meslekler: İnşaat, sağlık, kuaförlük, gıda, metal sanayi
🌬️ C Grubu – Pnömokonyozlar ve Solunum Sistemi Hastalıkları
Toz, buhar, gaz gibi solunabilir partiküller nedeniyle oluşur. Uzun süreli maruziyet ve yetersiz koruma ile kronikleşir.
Örnekler:
- Asbestoz ➤ Asbest tozu
- Silikozis ➤ Silis (kumlama, taş kesme)
- Bisinozis ➤ Pamuk tozu
- Mesleki astım ➤ İzosiyanat, lateks, un tozu
Riskli meslekler: Madencilik, inşaat, tekstil, mobilya, kaynakçılık
🧫 D Grubu – Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
Biyolojik etkenlere (bakteri, virüs, parazit) bağlı gelişir. Özellikle sağlık çalışanları, hayvancılıkla uğraşanlar ve gıda sektörü risklidir.
Örnekler:
- Tüberküloz ➤ Sağlık çalışanları
- Bruselloz ➤ Veterinerler, sütçüler
- Hepatit B ➤ Berberler, hemşireler
- Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ➤ Tarım işçileri
Korunma: Aşı, el hijyeni, kişisel koruyucular, biyogüvenlik eğitimi
📢 E Grubu – Fiziksel Etkenlerle Oluşan Hastalıklar
Gürültü, titreşim, sıcaklık, ışınlar gibi fiziksel maruziyetlerin neden olduğu rahatsızlıkları kapsar.
Örnekler:
- Gürültüye bağlı işitme kaybı ➤ Metal sanayi, dokuma tezgâhları
- Titreşime bağlı “beyaz parmak” ➤ Havalı çekiç kullananlar
- Katarakt ➤ Radyasyonla çalışanlar
- Kas-iskelet sistemi bozuklukları ➤ Yük taşıma, kötü postür
Riskli işler: Ağır sanayi, havacılık, maden, inşaat, sağlık
🩺 İşyeri Hekimi Ne Yapmalı?
Çalışma öyküsünü detaylı almalıyız.
- Ne iş yapıyor?
- Hangi kimyasallarla çalışıyor?
- Koruyucu önlem var mı?
- Şikâyetleri mesaiyle bağlantılı mı?
Ön tanı koymaktan çekinmemeliyiz.
- Ön tanıyı koyan işyeri hekimi, vakayı yetkili sağlık kuruluşuna yönlendirerek süreci başlatmakla yükümlüdür.
Bildirim sürecini takip etmeliyiz.
- 6331 sayılı Kanun’a göre, işveren ön tanıdan sonra 3 iş günü içinde SGK’nın yetkilendirdiği kuruluşa sevk etmekle yükümlüdür.
- Kesin tanıdan sonra sağlık kuruluşu 10 gün içinde SGK’ya bildirim yapmak zorundadır.
🛡️ Unutmayalım: Meslek Hastalıkları Önlenebilir!
Meslek hastalığı kader değildir. Doğru risk analizi, uygun eğitim, kişisel koruyucu donanım, düzenli sağlık gözetimi ve en önemlisi hekim farkındalığı, bu hastalıkların büyük oranda önüne geçebilir.
Sık Görülen Mesleki Hastalıklar:
detayları bu makalede >>>
- Mesleki Kan Hastalıkları
- Mesleki Kanserler
- Mesleki Dolaşım Sistemi Hastalıkları
- Mesleki Sindirim Sistemi Hastalıkları
- Mesleki Psikolojik Hastalıklar
- Mesleki Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları
- Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları
- Mesleki Üriner Sistem Hastalıkları
- Mesleki Üreme Sistemi Hastalıkları
- Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları
- Mesleki İşitme Kayıpları
- Mesleki Cilt Hastalıkları
