Maden Sektöründe İSG
MADEN SEKTÖRÜ İŞYERLERİNDE
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
REHBERİ
(İş Teftiş Sisteminin Geliştirilmesi Projesi)
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Teftiş Kurulu Başkanlığı
Mart 2011
ANKARA
İÇİNDEKİLER
A1.1 Kişisel Koruyucu Donanımlar (KKD)……………………………………….9
A1.2 Düşmeye Karşı Kişisel Koruyucu Donanımlar ………………………14
A1.3 Bilgilendirme ……………………………………………………………………….18
A1.4 ÇalışmaTalimatları……………………………………………………………….21
A1.5 İlk Yardım …………………………………………………………………………….23
A1.6 İş Güvenliği Tıbbi Önlemler …………………………………………………26
A1.7 Mineral Tozu ………………………………………………………………………..31
A1.8 Gürültü ………………………………………………………………………………..38
A 1.9 Vibrasyon ……………………………………………………………………………..41
A1.10 Denetimler …………………………………………………………………………..44
A1.11 Risk Değerlendirmesi …………………………………………………………..47
A1.12 Yangından Korunma……………………………………………………………..49
A1.13 Tehlikeli Maddeler ……………………………………………………………….53
A 1.14 Beton Sanayinde Kromatlar…………………………………………………59
A 1.15 Kalıp Yağları …………………………………………………………………………61
A 1.16 Takılma ve Düşme Riski ……………………………………………………….64
A 1.17 Kaldırma , Taşıma, Zorlayıcı Duruş ………………………..67
A 1.18 Ergonomi ……………………………………………………………………………..69
A 1.19 Ofi s ve Monitörli Çalışma Yerleri …………………………………………72
A 1.20 Işyeri içi Ulaşım Yolları ………………………………………………………..75
A 1.21 Umumi Trafi k Alanları ………………………………………………………….81
A 1.22 Trafi k Emniyeti …………………………………………………………………….84
A 1.23 Yabancı Işyerlerinin Çalışması …………………………………………….87
A 1.24 Riskli İşler ve Yalnız Çalışma ……………………………………………….91
A 1.25 Vardiyalı Çalışma …………………………………………………………………94
A 1.26 Koruma Tesisatları ……………………………………………………………….97
A 1.27 Kumanda Odaları/Operasyon Yönetim Odaları …………………101
A 1.28 Kontrol Tesisatları ……………………………………………………………..104
A 2.1 Toprak Hafriyat Makinaları ………………………………………………..107
A 2.2 Forklift ……………………………………………………………………………….111
A 2.3 Araçlar (Kamyon, Yükleme Vinci) ……………………………………..114
A 2.4 Vinçler………………………………………………………………………………..119
A 2.5 El İle İdare Edilen Makinalar ……………………………………………..122
A 2.6 Şantiye Testeresi ve Dairesel Testere………………………………..125
A 2.7 Tezgahlı Daire Testeresi ve Biçimlendirme Testeresi ………..128
A 2.8 Elle İşletilen Zincirli Testereler …………………………………………132
A 2.9 Taşıma Bantları ………………………………………………………………….135
A 2.10 Kırıcı …………………………………………………………………………………..139
A 2.11 Karıştırıcılar ……………………………………………………………………….142
A 2.12 Kova Hattı ………………………………………………………………………….146
A 2.13 Yüzer Donanımlar ………………………………………………………………149
A2.14 Silo İşletimi ………………………………………………………………………..150
A 2.15 Silolara Girişler …………………………………………………………………152
A 3.1 İş ve Emniyet İskeleleri …………………………………………………….155
A 3.2 Düşme Emniyetleri …………………………………………………………….158
A 3.3 El Merdivenleri …………………………………………………………………..161
A 3.4 Tırmanma Merdivenleri ……………………………………………………..166
A 3.5 Depolar ………………………………………………………………………………170
A 3.6 Yük Kaldırma Araçları ………………………………………………………..173
A 3.7 Bağlama Araçları………………………………………………………………..176
A 3.8 İnşaat Maddeleri Laboratuvarları ………………………………………182
A 3.9 Araç Tamirhaneleri …………………………………………………………….185
A 3.10 Elektromekanik Atölyeler ………………………………………………….190
A 4.1 Patlatma Çalışmaları …………………………………………………………193
A 4.2 Yıkım İşleri …………………………………………………………………………197
A 4.3 Kaynak Yapma ……………………………………………………………………200
A 4.4 Yüksek Basınçlı Temizleyicilerin Kullanımı ……………………….207
A 4.5 Dar Mekanlarda Çalışma…………………………………………………….210
A 4.6 Depolama, İstifl eme, Yükleme ………………………………………….215
A 4.7 Yükleme Emniyeti ……………………………………………………………..218
A 4.8 Koruyucu Bakım Çalışmaları ………………………………………………222
A 4.9 Elektrik Çalışmaları ……………………………………………………………226
A 4.10 Metal İşleme ………………………………………………………………………230
A 5.1 Hukuki Temeller …………………………………………………………………235
A 5.2 İş Emniyeti Yasası …………………………………………………………………237
A 5.3 İş Güvenliği Yasası ………………………………………………………………..239
A 5.4 Işyeri Güvenliği Yönetmeliği ………………………………………………..241
A 5.5 AB Makine Direktifi ……………………………………………………………….245
A 5.6 Alet ve Ürün Güvenliği Yasası ………………………………………………247
A 5.7 İş Yeri Yönetmeliği ……………………………………………………………….250
A 5.8 Tehlikeli Madde Yönetmeliği ………………………………………………..252
A 5.9 İnşaat Yönetmeliği ……………………………………………………………….259
A 6.1 Konveyör Bant Altı Tekerlekler İçin Emniyet Donanımları …..261
A 6.2 Konveyör Tekerleklerinin Renkli İşaretlenmesi ……………………262
A 6.3 Tekerlekli Yükleyicilere Emniyetli Biniş ………………………………263
A 6.4 Uzaktan Kumanda Kazaları Azaltıyor …………………………………..265
A 6.5 Ekskavatör Üstyapısı Korkulukları ………………………………………..267
A 6.6 Yapı Makinelerinde Tekerlek Değişimi………………………………….268
A 6.7 Silolarda Güvenli Çalışma …………………………………………………….269
A 6.8 Özel İş İskelesi ……………………………………………………………………..270
A 6.9 Binek Araçta İyileştirilmiş Yükleme Güvenliği …………………….271
A 6.10 Yükleme Emniyeti İçin Bağlama Tertibatları ……………………..272
B 1.1 Sıcak Kül Tıkanmaları …………………………………………………………..273
B 1.2 Fırın İşletmesi (Çimento)……………………………………………………..276
B 1.3 Paketleme/Palet Makineleri (Çimento) ……………………………….279
B 1.4 Silobasların Yüklenmesi ……………………………………………………….282
B 1.5 Değirmen Koruyucu Bakım Çalışmaları ………………………………..285
B 1.6 Toz Kömürünün Kullanılması ………………………………………………..288
B 1.7 İkincil Yakıt Maddeleri (Çimento) ………………………………………..291
B 2.1 Fırın İşletmesi (Kireç) …………………………………………………………..294
B 2.2 Kimyasal Yanıklar …………………………………………………………………298
B 2.3 Ambalaj Makineleri /Paletayzır (Kireç) ……………………………….300
B 2.4 İkincil Yakıtlar (Kireç) ………………………………………………………….303
B 3.1 Ocak İşletmesi (Alçı) ……………………………………………………………306
B 3.2 Kağıt ve Karton Ruloları……………………………………………………….308
B 4.1 Güvenli Şekilde Sıcak Toz Numunesi Alınması ……………………..310
B 4.2 Sıcak Kül İçin Kapama Ağzı…………………………………………………..312
B 4.3 Açıklıklarda Savak Sistemi ……………………………………………………314
B 4.4 Bilyeli Silindir Değirmenler İçin Tutamak…………………………….316
B 4.5 Çimento Çuval Ruloları İçin Taşıma Paletleri ………………………318
B 4.6 Boş Çuval Ruloları İçin Yük Kancaları…………………………………..319
B 4.7 Tamir Çalışmaları İçin Ağ Koruması ……………………………………..320
B 4.8 Big Bag Taşıma ……………………………………………………………………..321
B 4.9 Güvenli Rulo Temizliği ………………………………………………………….322
B 4.10 Kovalı Elevatörlerin Bakımı/Onarımı …………………………………323
C 1.1 Taş Ocağı Tesisi ve İşletimi …………………………………………………..324
C 1.2 Delme İşlemleri (Doğal Taş) …………………………………………………328
C 1.3 Dökme Yerleri – Boşaltma Yerleri …………………………………………330
C 1.4 Atık Yığınlar Tesisi ve İşletimi………………………………………………332
C 1.5 Toz (Doğal Taşlar) …………………………………………………………………335
C 1.6 Gürültü (Doğal Taş) ………………………………………………………………337
C 2 .1 Taş Ocakları ve Kırma İşlemleri ………………………………………….339
C 2 .2 Taş Bloklarının Ayrılması ……………………………………………………..344
C 2 .3 Plaka ve Blokların Taşınması ………………………………………………348
C 2 .4 Konteynır Boşaltılması (Taş Blokları) ………………………………….354
C 2 .5 Makineyle İşleme ………………………………………………………………..358
C 2 .6 Gürültü/Toz/Titreşim (Taş Bloklar)…………………………………….363
C 3.1 Maden Çıkarma (Çakıl ve Kum) ……………………………………………365
C 3.2 Islak İşleme…………………………………………………………………………..368
C 3.3 Kıyı Dolgusu (Stabilite Emniyeti) …………………………………………370
C 3.4 Yüzer Bant ……………………………………………………………………………372
C 3.5 Geçişler/Kurtarma Tedbirleri ………………………………………………374
C 3.6 Atık Yığınlar ………………………………………………………………………….377
C 3.7 Gürültü / Toz (Çakıl ve Kum)……………………………………………….380
C 4.1 Sabit Tertibatlarda Ayırma İstasyonu …………………………………..383
C 4.2 Mobil Geri Dönüşüm Tertibatı………………………………………………385
C 4.3 Mobil Geri Dönüşüm Tertibatlarının Kurulması/Sökülmesi ….388
C 4.4 Ön Eleme ……………………………………………………………………………..390
C 4.5 Biyolojik Tehlike …………………………………………………………………..392
C 4.6 Konkasördeki Çalışma Yeri …………………………………………………..396
C 4.7 Gürültü/toz/titreşimler (geri dönüşüm) ……………………………..398
D 1 .1 Kürer Taşıyıcı ve Malzeme Hangarları ………………………………..400
D 1.2 Atık Beton Geri Dönüşümü …………………………………………………..403
D 1.3 Kovalı Asansör ………………………………………………………………………406
D 2 .1 Beton Pompası …………………………………………………………………….409
D 2 .2 Transmikser …………………………………………………………………………412
D 3.1 Yangın ve Patlamadan Korunma …………………………………………..416
D 3.2 Çuvallama …………………………………………………………………………….419
D 4.1 Manyetik Şalterli Koruma Kafesi ………………………………………….422
D 4.2 Kum ve Çakıl Parçalarının Ufalanması …………………………………424
D 4.3 Akıcı Madde Muhafazalarının Dolumu ………………………………….426
D 4.4 Merdiven Yerine Personel Yükseltici Platform …………………….428
D 4.5 Bir Boşaltma Musluğunun Rekonstrüksiyonu………………………..429
D 4.6 Yarı Otomatik Karışım Temizleme ……………………………………….430
D 4.7 Karıştırıcının İçindeki Temizleme Düzeneği ………………………..431
D 4.8 Konveyörlerin Emniyete Alınması ………………………………………..433
D 4.9 İnşaat Silolarının Taban Levhaları………………………………………..435
D 4.10 İnşaat Malzeme Tartılarının Denetlenmesi ………………………..436
E 1.1 Döner Tablo…………………………………………………………………………..437
E 1.2 Dolaşım Sistemi (Beton Taş/Plaka) ………………………………………439
E 1.3 Beton Taş Makinesi ……………………………………………………………….442
E 1.4 Kaldırma/İndirme Kulesi ………………………………………………………445
E 1.5 Kavrayıcı/İstifl eyici ……………………………………………………………..447
E 1.6 Şerit Bağlama ……………………………………………………………………….450
E 1.7 Kurutma Odası ……………………………………………………………………..452
E 1.8 Arızaların Giderilmesi …………………………………………………………..454
E 1.9 Gürültü (Beton Taş/Plaka)……………………………………………………457
E 2.1 Sirkülasyon Sistemi (Kiremitler)…………………………………………..459
E 2.2 Gürültü (Kiremitler)……………………………………………………………..462
E 3.1 Otoklavlar …………………………………………………………………………….464
E 3.2 Yangın ve Patlamadan Korunma …………………………………………..467
E 3.3 Geri Çevrim Üniteleri (Hafi f Yapı Malzemeleri) …………………..470
E 3.4 Toz (Hafi f Yapı Malzemeleri) ………………………………………………..472
E 4.1 Devirme Platformları ……………………………………………………………475
E 4.2 Geri Çevrim Üniteleri (Prefabrik Beton) ……………………………..477
E 4.3 Taşıma/Depolama…………………………………………………………………481
E 4.4 Garaj Kurulumu ……………………………………………………………………483
E 4.5 Germe Üniteleri……………………………………………………………………485
E 4.6 Seramik Fırınları …………………………………………………………………..488
E 4.7 Taşıyıcı Ankraj ve Ankraj Sistemleri …………………………………….491
E 4.8 Hazır Parça Montajı ……………………………………………………………..495
E 4.9 Destek Oluşturma …………………………………………………………………498
E 4.10 Donatı Otomatik Kaynak Makineleri…………………………………..501
E 4.11 Gürültü (Hazır Beton Parçalar) ………………………………………….503
E 5.1 Robotlar, Taşıma Tertibatları ……………………………………………….505
E 5.2 Beton Künk Üretimi ……………………………………………………………..508
E 5.3 Beton Bakımı ………………………………………………………………………..511
E 5.4 Beton Boruların Depolanması ………………………………………………513
E 5.5 Baskı Kontrol Tertibatları……………………………………………………..515
E 5.6 Santrifüjlü Beton ………………………………………………………………….517
E 6.1 Gyro-Shake-Yöntemi …………………………………………………………….519
E 6.2 Briket Makinelerinde Gürültünün Azaltılması ……………………..521
E 6.3 Çelik Beton Kalıpların Gürültüsüz Üretimi…………………………..523
E 6.4 Çelik Hasır Bağlantılarının Güvenli Bağlanması …………………..525
E 6.5 Hazır Beton Parçalarının Asılması ………………………………………..527
E 6.6 Düşme Emniyeti ……………………………………………………………………529
E 6.7 Sprey Kullanımını Azaltmak………………………………………………….530
E 6.8 Nakliye Süreçlerinin Ayrıştırılması ……………………………………….531
E 6.9 Taşıma Araçları Çalışanların Yükünü Alıyor ………………………….532
E 6.10 Beton Bordür Taşlarının Düşmeye Emniyeti ……………………….534
E 6.11 Orta Geçişli İstif Sürgüleme İşlemi …………………………………….536
E 6.12 Kaplamalar için Güvenlik Programı ……………………………………537
F 1.1 Asfalt Karışımlarının Üretimi ……………………………………………….538
F 1.2 Sıcak Depolama ……………………………………………………………………541
F 1.3 Yükleme Siloları: Tıkanmayı Temizleme………………………………543
F 1.4 Trikloretilen ile Çalışma……………………………………………………….545
F 2.1 Aşırı ve Alçak Basınç Koruması……………………………………………..547
F 2.2 Sıcak Bitümenin Basınçsız Bir Şekilde Alınması …………………..548
F 2.3 Materyal Akışını Destekleyen Platformlar ……………………………549
F 2.4 Tamir İşlemleri: Sinyal Bayrağı Uyarıyor ……………………………..550
G 1. 1 Jeofi ziksel Zemin Etüdü ……………………………………………………..551
G 1.2 Patlatma Operasyonları – Jeofi zik ……………………………………….554
G 1.3 Sondaj Kulelerinin Kurulması ve Sökülmesi ………………………..557
G 1.4 Petrol Sondaj Çalışmaları (petrol/doğalgaz) ………………………561
G 1. 5 Petrol ve Doğalgaz Çıkarılması …………………………………………..566
G 1. 6 Asitli Gaz …………………………………………………………………………….571
G 1. 7 Cıva……………………………………………………………………………………..574
G 1.8 Yangın ve Patlamadan Korunma…………………………………………..576
G 2.1 Güvenlik Pasaportu ……………………………………………………………..579
G 2.2 Bilgisayar Destekli Çalışma İzni Sistemi ………………………………580
G 2.3 Maden Kurtarma Birliği Araçları İçin Özel Koltuk………………..581
G 2. 4 Cıva İle Temasa Son Verilmesi…………………………………………….583
Açık Madenlerde ISG Rehber Modeli ……………………………………………..584
Açık Hava Maden Ocaklarında İş Sağlığı ve Güvenliği Klavuzu……..585